رژیم کتو
این نوع رژیم از جمله برنامههای کاهش وزن و فیتنس است که به عنوان رژیم غذایی با کربوهیدرات کم و چربی بالا شناخته شده است. در رژیم کتوژنیک برنامه غذایی به گونه ای تنظیم می شود که بدن کالری مورد نیاز خود را از طریق پروتئین و چربی دریافت کرده و مصرف کربوهیدرات به پایین ترین حد ممکن کاهش یابد.
در برنامه های رژیم لاغری هدف این است که چربی های اضافی بدن با تنظیم مواد غذایی از بین برود؛ رژیم غذایی کتوژنیک می تواند به عنوان یک رژیم لاغری زود بازده مورد استفاده قرار گیرد. در این رژیم چربی های بدن از مواد غذایی که شامل ماهی، تخم مرغ و یا چربی های گیاهی تامین می شود. زمانی که بدن با کاهش کربوهیدرات مواجه می شود، به سراغ سوزاندن چربی ها رفته و روند کاهش وزن آغاز می شود. نسخه های متعددی از این رژیم وجود دارد که می توان گفت پایه و اساس آن ها بر دریافت پروتئین متوسط، چربی بالا و کمترین میزان کربوهیدرات است.
اصول رژیم کتو
همانطور که گفته شد رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات و پرچرب است. این کاهش کربوهیدرات بدن شما را در یک حالت متابولیک به نام کتوز قرار می دهد. وقتی این اتفاق می افتد، بدن شما در سوزاندن چربی برای انرژی بسیار کارآمد می شود. همچنین چربی را به کتون در کبد تبدیل می کند که می تواند انرژی مغز را تامین کند.
انواع مختلف رژیم کتوژنیک
رژیم کتوژنیک انواع مختلفی دارد که می تان به موارد زیر اشاره کرد:
رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD): این رژیم غذایی دارای مقادیر بسیار کمی از کربوهیدرات، پروتئین به مقدار متوسط و چربی بالا است. به طور معمول حاوی 70٪ چربی، 20٪ پروتئین و تنها 10٪ کربوهیدرات است.
رژیم کتوژنیک چرخه ای (CKD): این رژیم شامل دوره هایی از مصرف کربوهیدرات بیشتر است. به طور مثال شما 5 روز در رژیم کتوژنیک هستید و 2 روز بیشترین مقدار کربوهیدرات را مصرف می کنید.
رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD): این رژیم به شما این اجازه را می دهد که کربوهیدرات ها را حین تمرین ورزشی میل کنید.
رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا: این رژیم غذایی مشابه رژیم کتوژنیک استاندارد است، اما حاوی پروتئین بیشتری است. یعنی این رژیم شامل 60% چربی، 35% پروتئین و 5% کربوهیدرات است.
کتوز چیست؟
کتوز یک حالت متابولیک است که در آن بدن شما به جای کربوهیدرات از چربی برای سوخت استفاده می کند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که مصرف کربوهیدرات به میزان قابل توجهی کاهش یابد و قند بدن که منبع اصلی انرژی برای سلول هاست، محدود شده باشد.
رژیم کتوژنیک و فواید آن
در رابطه با فواید و عوارض رژیم لاغری کتوژنیک نظریه های بسیار زیادی وجود دارد؛ واقعیت این است که برای شروع هر رژیمی باید به متخصص آن مراجعه کرد تا با توجه به شرایط فیزیکی و سبک زندگی فرد رژیم مناسب به او پیشنهاد شود. چنانچه این رژیم اصولی رعایت شود می تواند برای فرد موثر باشد. همانطور که گفته شد، این رژیم می تواند در کنترل بیماری هایی مثل صرع، دیابت، ناراحتی قلبی، پارکینسون، آلزایمر و حتی سرطان مفید واقع شود.
رژیم کتوژنیک و بیماری صرع و دیابت
از این رژیم به عنوان یک رژیم مناسب برای بیماران مبتلا به صرع و دیابتی یاد می شود. به طور معمول قند موجود در غذا در بدن تبدیل به گلوکز شده و به عنوان منبع انرژی در همه جای بدن از جمله مغز پخش می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. زمانی که مصرف گلوکز کاهش می یابد، چربی های مواد غذایی توسط کبد به اسیدهای چرب و مواد کتونیک تبدیل شده و به عنوان منبع انرژی در سراسر بدن مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از مواد کتونیک در مغز به جای گلوکز منجر می شود تا حملات صرع و تشنج کاهش یابد؛ از این رو گفته می شود که رژیم کتوژنیک برای افراد مبتلا به صرع مفید می باشد. گفته می شود این رژیم به نوعی برگرفته از روزه داری است؛ چرا که در طی تحقیقات متخصصین متوجه شده اند که گرسنگی باعث کاهش تشنج در افراد مبتلا به صرع می شود اما از آن جایی که این افراد در ساعات طولانی نمی توانند گرسنگی را تحمل کنند این رژیم برای کنترل بیماری این افراد تجویز می شود. از سوی دیگر استفاده از این رژیم برای افراد دیابتی مفید است. این موضوع بیشتر برای دیابت نوع 2 مطرح می شود. مصرف کم کربوهیدرات میزان گلوکز خون را در سطح پایینی نگه داشته و به همین دلیل نیاز به مصرف انسولین کاهش می یابد.
رژیم کتوژنیک و لاغری
رژیم کتوژنیک روشی موثر برای کاهش وزن و کاهش عوامل خطر بیماری است. در واقع رژیم کتوژنیک ممکن است به اندازه رژیم کم چرب برای کاهش وزن موثر باشد.
عوارض رژیم کتوژنیک
از عوارض رژیم کتوژنیک غیرعلمی می توان به پرخاشگری، بی حوصلگی، بوی بد دهان، یبوست، ریزش مو، چین و چروک زودهنگام و پیری زودرس اشاره کرد.
خطرات رژیم کتو در طولانی مدت
رعایت رژیم کتو در طولانی مدت ممکن است اثرات منفی داشته باشد، از جمله خطراتی که می توان به آن اشاره کرد: کمبود پروتئین در خون
چربی اضافی در کبد
سنگ کلیه
کمبود ریز مغذی ها
غذاهایی که باید در رژیم کتو از آن ها اجتناب کرد:
غذاهای شیرین: نوشابه، آب میوه، اسموتی، کیک، بستنی، آب نبات و غیره.
غلات یا نشاسته: محصولات مبتنی بر گندم، برنج، ماکارونی، غلات و غیره.
میوه: انواع میوه ها
لوبیا یا حبوبات: نخود، لوبیا چشم بلبلی، عدس و غیره.
سبزیجات ریشه ای: سیب زمینی، هویج، ازگیل و غیره.
چربی های ناسالم: روغن های گیاهی فرآوری شده و غیره.
غذاهای رژیمی بدون قند: شربت ها، پودینگ ها، دسرها و غیره.
مواردی که باید اکثر وعده های غذایی را بر اساس آن ها تنظیم کنید:
گوشت: گوشت قرمز، استیک، سوسیس، بیکن، مرغ و بوقلمون
ماهی های چرب: سالمون، قزل آلا و غیره.
فرآورده های حیوانی: کره، خامه، تخم مرغ و انواع پنیر
آجیل و دانه ها: بادام، گردو، دانه کتان، تخم کدو تنبل، دانه چیا و غیره.
روغن های سالم: روغن زیتون و روغن آووکادو
آووکادو: آووکادو کامل یا پوره آووکادو
سبزیجات کم کربوهیدرات: سبزیجات سبز، گوجه فرنگی، پیاز، فلفل و غیره.
چاشنی ها: نمک، فلفل و انواع ادویه جات
اگر بین وعده های غذایی در رژیم کتو گرسنه می شوید، می توانید از مواد غذایی زیر استفاده کنید:
گوشت یا ماهی چرب
پنیر
نصف فنجان آجیل یا دانه
زیتون
یک یا دو تخم مرغ آب پز
شکلات 90% تلخ
ماست یونانی پرچرب به همراه آجیل و پودر کاکائو
فلفل دلمه ای و پوره آووکادو
توت فرنگی و پنیر
کرفس و آووکادو
به طور کلی می توان گفت رژیم غذایی کتوژنیک یکی از روش های سریع لاغری است اما همیشه به یاد داشته باشید که اضافه وزن در مدتی کوتاه به وجود نمی آید که در کوتاه مدت نیز از بین برود.
چنانچه قصد شروع این نوع رژیم غذایی را دارید، حتما با متخصص تعذیه مشورت نمایید.